Nowa inicjatywa w walce z alkoholizmem w Polsce – Rząd pracuje nad minimalną ceną alkoholu
We wtorek Komisja Petycji podjęła decyzję o rozpoczęciu prac legislacyjnych nad ustawodawczą inicjatywą wprowadzającą cenę minimalną za 100 gramów 100-procentowego alkoholu zawartego w napojach alkoholowych. Proponowane rozwiązanie zakłada jednocześnie mechanizm indeksowania tej ceny, dostosowujący ją proporcjonalnie do wzrostu płac w Polsce.
Inicjatywa i uzasadnienie
Autorem petycji jest Mazowiecki Związek Stowarzyszeń Abstynenckich, który podnosi problem rosnącej dostępności ekonomicznej alkoholu. Petytorzy argumentują, że mimo systematycznego wzrostu podatku akcyzowego, alkohole stają się tańsze – głównie za sprawą promocji organizowanych przez sieci handlowe. Według przedstawicieli stowarzyszenia ceny sprzedawane czasem są nawet niższe od kwoty zapłaconego przez producentów podatku, co zdaniem inicjatorów petycji, przyczynia się do zwiększenia konsumpcji i negatywnego wpływu na zdrowie publiczne.
Głosy resortów
Podczas posiedzenia komisji przedstawiono stanowiska szeregu resortów:
- Ministerstwo Zdrowia Zdaniem przedstawicieli tego resortu, kwestie opodatkowania alkoholu i stosowania polityki cenowej należą do najskuteczniejszych środków kontrolujących spożycie alkoholu. Odwołując się do badań Światowej Organizacji Zdrowia, ministerstwo podkreśliło, że w krajach, w których wprowadzono minimalną cenę, zauważono nie tylko znaczący spadek spożycia w grupie osób pijących nadmiernie, ale także efekt redukcyjny w całej populacji.
- Ministerstwo Finansów Resort finansów nie znalazł wystarczającego uzasadnienia do wprowadzenia postulowanych rozwiązań. Wskazano, że już od 2022 roku wprowadzono coroczne podwyżki stawek akcyzy na wyroby akcyzowe, co miało na celu m.in. utrzymanie struktury produkcji i stabilizację rynku. Resort podkreślił, że przyjęte dotychczas rozwiązania spełniają oczekiwania, a nie obserwuje się wzrostu spożycia alkoholu.
- Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Zdaniem przedstawicieli tego resortu, nie ma wystarczających danych, które jednoznacznie uzasadniałyby wprowadzenie minimalnej ceny. Ponadto, podkreślono, że konsumenci, decydując się na tańsze napoje alkoholowe, mogą poszukiwać alternatywnych źródeł, w tym alkoholu pochodzącego z nielegalnych kanałów.
- Ministerstwo Rozwoju i Technologii Resort ten zwrócił uwagę, że kompetencje do wypowiedzenia się w tej sprawie należą przede wszystkim do Ministerstwa Zdrowia, pozostawiając tym samym miejsce na pogłębioną analizę tej tematyki w odpowiednich instytucjach.
Opinie branżowe i społeczne
W debacie pojawiły się również głosy przedstawicieli sektora prywatnego i organizacji pozarządowych. Związek Pracodawców Polskiego Przemysłu Spirytusowego (ZPPPS) odniósł się do szkockiego modelu minimalnej ceny za standardową porcję alkoholu. W ich opinii wprowadzenie takiego rozwiązania nie rozwiązuje problemu szkodliwej i nadmiernej konsumpcji alkoholu. ZPPPS przytoczył dane, zgodnie z którymi od ponad dekady roczne spożycie alkoholu per capita utrzymuje się na poziomie około 9,5 litra (przeliczonego na 100-procentowy alkohol), co świadczy o stabilności konsumpcji mimo zmieniających się warunków rynkowych. Związek wskazał również na konieczność zwiększenia działań edukacyjnych jako alternatywy dla restrykcyjnych rozwiązań cenowych.
Przedstawiciele środowisk medycznych podkreślali natomiast, że problem alkoholizmu w Polsce nadal pozostaje istotnym wyzwaniem. Grzegorz Święch z Związku Zawodowego Pracowników Lecznictwa Psychiatrycznego i Uzależnień zwrócił uwagę na wysoką liczbę osób uzależnionych, natomiast Anna Puchach-Kozioł z Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom uznała, że minimalna cena może być skutecznym mechanizmem ograniczającym dostępność ekonomiczną alkoholu. Jednocześnie podkreśliła potrzebę pogłębienia i ujednolicenia analiz w świetle rozbieżnych stanowisk przedstawionych przez Ministerstwo Finansów.
Kolejne etapy rozpatrywania petycji
Prace nad petycją rozpoczęto już 14 maja ubiegłego roku, kiedy to Komisja Petycji podjęła pierwsze kroki w sprawie zmiany ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Po przeprowadzonej dyskusji senatorowie podzielili się co do zasadności postulatu, co skłoniło ich do zasięgnięcia opinii kluczowych resortów – przede wszystkim Ministerstwa Zdrowia oraz Ministerstwa Finansów.