Ceny energii w Polsce najwyższe na świecie

Polska stoi w obliczu ogromnego wyzwania, jakim są wysokie koszty energii elektrycznej, które wpływają na konkurencyjność krajowej gospodarki i stanowią poważny problem zarówno dla sektora przemysłowego, jak i dla przeciętnych gospodarstw domowych. Średnia dzienna cena energii wynosi w Polsce 129,70 euro za MWh – to najwięcej nie tylko w Europie, ale prawdopodobnie i na świecie. Skąd bierze się ta sytuacja i jakie są jej konsekwencje?

Dlaczego energia jest tak droga?

Wysokie ceny energii w Polsce wynikają przede wszystkim z dużego udziału energii wytwarzanej z węgla, który stanowi ponad 50% krajowego miksu energetycznego. Z kolei kraje, gdzie ceny energii są zdecydowanie niższe, jak Norwegia czy Szwecja, opierają swoją produkcję energii na źródłach odnawialnych lub energetyce jądrowej, co wpływa na ustalanie cen energii na niższym poziomie. Dla porównania, cena energii w Norwegii wynosi około 40 euro za MWh, podczas gdy w Polsce przekracza 120 euro.

Cena energii w Polsce ustalana jest w oparciu o koszt najdroższego źródła zasilania, które zapewnia stabilność systemu. Tym źródłem jest najczęściej energia wytwarzana z węgla kamiennego i brunatnego. Choć ceny samego węgla nie należą do najwyższych na świecie, koszty produkcji są dodatkowo zwiększone przez konieczność zakupu uprawnień do emisji CO2. Obowiązkowe uprawnienia do emisji stanowią około 18% ceny prądu, co wpływa na końcowy koszt energii elektrycznej, szczególnie obciążający przemysł energochłonny oraz gospodarstwa domowe.

Wysokie ceny energii a konkurencyjność gospodarki

Droga energia wpływa na konkurencyjność gospodarki, zniechęcając inwestorów do lokowania swoich zakładów produkcyjnych w Polsce. Firmy energochłonne, takie jak cementownie, producenci nawozów, chemikaliów, stali czy papieru, preferują lokalizacje, gdzie koszty energii są znacząco niższe, np. w Norwegii, Szwecji czy Finlandii, gdzie cena prądu nie przekracza 70 euro za MWh. W efekcie, Polska staje się mniej atrakcyjna dla międzynarodowych koncernów, a to ogranicza potencjalny rozwój gospodarczy i konkurencyjność polskiego przemysłu.

Węgiel – niezbędny, ale coraz droższy

Chociaż Polska aktywnie rozwija sektor odnawialnych źródeł energii (OZE) – we wrześniu 2023 roku ich udział wyniósł 32,3%, z czego 17,5% pochodziło z energii wiatrowej, a 13,5% z fotowoltaiki – to jednak zmiana miksu energetycznego zachodzi zbyt wolno. Elektrownie węglowe, mimo że przynoszą straty, wciąż są niezbędne dla stabilności systemu. Największy producent energii w Polsce, Grupa PGE, ponosi straty operacyjne w segmencie węglowym, podobnie jak inne spółki energetyczne kontrolowane przez państwo. Tauron i Enea, z powodu wysokich kosztów operacyjnych i inwestycji utrzymaniowych, również borykają się z trudnościami w osiąganiu rentowności.

Przykładem na to, jak trudne jest utrzymanie rentowności energetyki węglowej, może być prywatna spółka Zygmunta Solorza, ZE PAK. Solorz, widząc nieopłacalność produkcji energii z węgla brunatnego, zamknął elektrownię Adamów i inwestuje w bardziej nowoczesne bloki gazowe oraz duże projekty związane z energią odnawialną. Mimo to ZE PAK również ponosi straty związane z produkcją energii z węgla, co podkreśla ogólny trend i wskazuje na przyszłość sektora energetycznego w Polsce.

Kosztowna transformacja

Choć udział OZE w polskim miksie energetycznym rośnie, tempo zmian jest zbyt wolne, aby szybko uniezależnić się od energii węglowej. Dodatkowo, w ramach realizacji Zielonego Ładu Unii Europejskiej, Polska musi przejść na bardziej zrównoważone źródła energii, co wiąże się z wysokimi kosztami inwestycji i restrukturyzacji sektora. Wysokie ceny energii, choć obecnie zbyt niskie, by pokryć koszty produkcji węgla, stanowią obciążenie dla przemysłu i gospodarstw domowych, a konieczność wykupu uprawnień do emisji CO2 dodatkowo podraża proces produkcji.

W ciągu najbliższych lat Polska planuje dalszą transformację sektora energetycznego, zamykając część elektrowni węglowych i inwestując w nowe bloki gazowe oraz rozbudowę farm wiatrowych i słonecznych. Proces ten wymaga jednak czasu i ogromnych nakładów finansowych.

Podsumowanie: Co dalej?

Polska stoi przed koniecznością przeprowadzenia kompleksowej transformacji energetycznej, która pozwoli na zwiększenie udziału OZE i zmniejszenie zależności od węgla. Jednak, aby krajowy sektor energetyczny był konkurencyjny i przynosił zyski, potrzebne są znaczące inwestycje oraz stworzenie stabilnych ram prawnych i finansowych, które umożliwią skuteczne przejście na bardziej zrównoważone źródła energii.

Na chwilę obecną wysokie ceny energii elektrycznej stanowią jedno z kluczowych wyzwań dla polskiej gospodarki i wpływają na decyzje inwestycyjne firm, co może prowadzić do utraty szans na rozwój.